Znajomość obrazu klinicznego chorób zapalnych serca u dzieci oraz odpowiednich schematów
diagnostyczno-terapeutycznych jest niezbędna do szybkiego postawienia rozpoznania i wdrożenia
odpowiedniego leczenia. Zapalenie mięśnia sercowego u dzieci ma najczęściej etiologię wirusową.
Jest chorobą o różnym przebiegu klinicznym i rokowaniu. Rozpoznanie niekiedy sprawia duże
trudności, gdyż często choroba przebiega bez objawów klinicznych lub pod postacią niewydolności
serca o nagłym początku, arytmii lub bólu w klatce piersiowej.
Choroby osierdzia są istotnym problemem w populacji wieku rozwojowego. Najczęściej
stwierdzane jest ostre zapalenie osierdzia, którego przyczyną są głównie infekcje wirusowe i bakteryjne.
Charakterystycznymi objawami klinicznymi są promieniujący ból w klatce piersiowej, gorączka,
podwyższone wartości parametrów stanu zapalnego oraz płyn w worku osierdziowym.
Aktualne wytyczne dotyczące postępowania diagnostyczno-terapeutycznego oraz zapobiegania
rozwojowi infekcyjnego zapalenia wsierdzia ograniczyły wskazania do stosowania profilaktyki
antybiotykowej IZW, gdyż wykazano, że większość przypadków IZW wywołana przez mikroflorę
bakteryjną jamy ustnej jest wynikiem przypadkowej bakteriemii spowodowanej przez rutynowe codzienne
czynności w obrębie jamy ustnej, a nie wynikiem bakteriemii wywołanej przez procedury
stomatologiczne. Obecność próchnicy i stanu zapalnego dziąseł może zwiększyć ryzyko bakteriemii
związanej z rutynowymi czynnościami.
dr hab. n. med. Lidia Ziółkowska
Niedokrwistość to choroba o której wszyscy wiemy, ale niestety nie zawsze potrafimy ją rozpoznać
w odpowiednim momencie, co wiąże się z poważnymi konsekwencjami dla pacjentów. Brak
właściwego rozpoznania i leczenia niedokrwistości prowadzi w efekcie do zaburzeń w funkcjonowaniu
całego organizmu, począwszy od centralnego układu nerwowego, na zmianach skórnych i jej
przydatkach kończąc. To dlatego mówimy, że niedokrwistość nie jest chorobą układu krwiotwórczego,
ale jest chorobą ogólnoustrojową.
Niezmiernie istotne jest więc nie tylko jej wczesne rozpoznanie, ale także – a może przede
wszystkim – zapobieganie jej rozwojowi. Choroba ta dotyczy bowiem zarówno noworodków, niemowląt,
dzieci młodszych i starszych jak i osób dorosłych. Jest więc ona istotnym problemem w
codziennej pracy lekarza pediatry i lekarza rodzinnego i to skłoniło mnie do ponownego poruszenia
tej tematyki.
prof. dr hab. n. med. Michał Matysiak
Algorytmy w żywieniu niemowląt i dzieci starszych w ostatnich latach uległy wielu zmianom.
Aktualny stan wiedzy wykazuje, jaki ogromny wpływ na stan zdrowia ma sposób odżywiania. Uważa
się, że zbilansowana dieta od poczęcia do ukończenia 2. roku życia może zapewnić prawidłowy rozwój
dziecka. Wyłącznie karmienie piersią to złoty standard i zalecane jest co najmniej przez pierwsze
sześć miesięcy życia. Później nie pokrywa całkowitego zapotrzebowania na energię, białko, żelazo
i witaminy. Rozszerzanie diety należy rozpocząć nie wcześniej niż po 17. tygodniu życia i nie później
niż w 26. Błędy żywieniowe popełniane do końca 2. roku życia zwiększają ryzyko wystąpienia
w przyszłości nadwagi, niedożywienia, chorób układu krążenia, niedokrwistości z niedoboru żelaza
i osteoporozy. U starszych dzieci trzeba kształtować prawidłowe nawyki żywieniowe. Należy unikać
cukru, słodzonych napojów, tłustych i słonych potraw oraz dań typu fast-food. Ważna jest również
aktywność fizyczna.
dr n. med. Justyna Tołłoczko
W aktualnym numerze KLINIKI PEDIATRYCZNEJ – ALGORYTMY W PEDIATRII znajdziecie Państwo
trzy bardzo interesujące i przydatne (moim zdaniem) artykuły na temat nowości w chorobach
alergicznych u dzieci. Przede wszystkim chciałbym zachęcić do zapoznania się z zaktualizowanymi
standardami leczenia alergicznych chorób oczu. Przedstawione w zwięzłej, praktycznej formie wytyczne
będą nieocenioną pomocą. W artykule „Alergologia AD 2020 – co nowego?” przedstawiłem
Państwu swój subiektywny wybór najciekawszych i najważniejszych doniesień z piśmiennictwa medycznego
w 2019 roku. Rzadko poruszanym i nieznanym tematem jest związek chorób alergicznych
ze schorzeniami kardiologicznymi. Tego tematu tyczy trzeci artykuł, który w sposób kompleksowy
przedstawia aktualna wiedzę w tym obszarze.
Mam nadzieję, że przedstawione algorytmy i wytyczne pomogą Państwu w codziennej praktyce
i przyczynią się do jeszcze skuteczniejszej diagnostyki i terapii naszych pacjentów.
dr hab. n. med. Adam J. Sybilski, prof. CMKP
Sesja endokrynologii dziecięcej skupia się na tematach najczęściej sprawiających trudności nie tylko pediatrom ale także endokrynologom. Celem autorek było przedstawienie aktualnej wiedzy dającej podstawy dla właściwych decyzji diagnostycznych i terapeutycznych.
W praktyce klinicznej wątpliwości dotyczą najczęściej interpretacji testów tarczycowych, które nierzadko są wykonywane u pacjentów bez objawów dysfunkcji tarczycy. Kontrowersje dotyczące rozpoznawania subklinicznej niedoczynności tarczycy i przekonanie o tym, że TSH jest najlepszym wykładnikiem czynności tarczycy powodują, że interpretacja testów bywa trudna i może prowadzić do nieprawidłowych decyzji terapeutycznych. Znajomość czynników wpływających na regulację czynności tarczycy w warunkach fizjologicznych i stanach chorobowych umożliwia interpretację wyników badań biochemicznych w kontekście klinicznym.
Kolejnym dość często pojawiającym się problemem jest przedwczesne dojrzewanie płciowe. W społeczeństwach rozwiniętych, wraz z przyspieszeniem rozwoju fizycznego ujawnia się tendencja do wcześniejszego dojrzewania płciowego. Jednak dla każdego pediatry niezbędna jest wiedza, kiedy proces dojrzewania przebiega nieprawidłowo, a kiedy mieści się w granicach fizjologii. W swojej pracy dr Izabela Rogozińska przedstawiła czynniki mające wpływ na przebieg dojrzewania, opisała zasady diagnostyki i możliwości terapeutyczne w przypadku stwierdzenia zaburzeń.
Z kolei dr Maria Ginalska-Malinowska wraz z zespołem Zakładu Badań Przesiewowych i Diagnostyki Metabolicznej IMiDz przedstawiła zasady przesiewowego badania w kierunku wrodzonego przerostu nadnerczy (WPN). Wyjaśniła jego znaczenie dla wczesnego rozpoznania tej choroby, która przy braku odpowiedniego leczenia może doprowadzić do zgonu dziecka w pierwszych miesiącach życia, a u płci żeńskiej jest także przyczyną nieprawidłowego rozwoju zewnętrznych narządów płciowych. Jeszcze do niedawna wrodzony przerost nadnerczy był uważany za chorobę, którą powinni interesować się tylko endokrynolodzy, ale od 2016 roku, kiedy w Polsce dołączono do badań przesiewowych badanie w kierunku WPN, wiedza na temat tego schorzenia jest niezbędna także w podstawowej opiece pediatrycznej. Świadoma współpraca między pediatrą i specjalistą endokrynologiem jest gwarancją prawidłowego leczenia, a co za tym idzie, prawidłowego rozwoju dziecka.
dr hab. n. med. A Kucharska
Praca w gabinecie szczepień wymaga od lekarza nie tylko wiedzy medycznej, ale również dużych umiejętności komunikacyjnych. Ze względu na różne typy postaw rodziców wobec szczepień lekarz powinien zachować elastyczność, a w razie sprzeciwu nie dopuścić do kłótni. Temat szczepień obowiązkowych łączy się z konfliktem, gdyż część ludzi uważa, że przymus ogranicza ich wolność obywatelską. Ponieważ to my kwalifikujemy do szczepień to stajemy się „funkcjonariuszami” opresyjnego systemu. Z tego powodu w gabinecie szczepień relacja paternalistyczna z dominującą rolą lepiej wiedzącego lekarza w wielu wypadkach się nie sprawdza. Jest mi niezmiernie miło podzielić się
z Państwem moimi doświadczeniami z pracy w przychodni podstawowej opieki zdrowotnej, w której staram się stosować do zasad dobrych relacji interpersonalnych z elementami „wywiadu motywującego”. Jestem przekonana, że postawa lekarza, który traktuje rodzica małego pacjenta jak partnera może okazać się kluczowa dla decyzji o zaszczepieniu. A, co równie ważne, pozwala na uniknięcie konfrontacji i niedobrych emocji, które wpływają niekorzystnie na nasze zdrowie i satysfakcję z pracy.
dr n. med. Anna Boguradzka
Zaburzenia neurometaboliczne są o tyle istotnym problemem, że większość z nich powstaje w życiu płodowym, a naszym zadaniem jest ich wczesne rozpoznanie, a potem wieloletnie i wielospecjalistyczne leczenie. Dzięki postępowi w diagnostyce medycznej rozpoznanie nieprawidłowości układu kostnego jest możliwe już prenatalnie badaniem ultrasonograficznym, a w okresie noworodkowym badania molekularne, biochemiczne, radiologiczne potwierdzają lub precyzują wczesną diagnozę. Wiele z wykładów prezentowanych podczas Szkoły Neurometabolicznej zwraca uwagę na wczesne rozpoznawanie i złożone leczenie, co niesie w konsekwencji konieczność stałej, multidyscyplinarnej, obliczonej na lata opieki medycznej.
Postęp tworzy także nowe terapie, dzięki którym jakość życia przewlekle chorych dzieci i ich rodzin zmienia się na lepsze. Im więcej wiemy, tym więcej możemy w codziennej pracy z pacjentami.
8 Szkoła Neurometaboliczna Kliniki Pediatrycznej wychodzi naprzeciw temu wyzwaniu.
A pamiętając o tym, że jest to marcowy numer – choroba przewlekła, krzywica, tubulopatia, niepełnosprawność intelektualna, dysplazja, a także diagnostyka, rehabilitacja (i konferencja) to określenia rodzaju żeńskiego. Zatem zachęcam, nie tylko Panie, abyśmy żyli tak, aby każdy kolejny dzień był wyjątkowy i niesamowity, szukajmy w sobie siły i entuzjazmu, żyjmy najpiękniej jak umiemy, my i nasi pacjenci – żyjmy po swojemu, zarówno w zdrowiu jak i w chorobie.
dr hab. n. med. Elżbieta Jakubowska-Pietkiewicz
Dermatologia dziecięca to dziedzina medycyny na pograniczu pediatrii, dermatologii, alergologii
i chorób zakaźnych. Jak wiadomo skóra dziecka różni się od skóry osoby dorosłej, dlatego
obraz kliniczny i przebieg wielu dermatoz wieku dziecięcego często też jest odmienny, a niektóre są
specyficzne dla określonego okresu rozwojowego lub wieku dziecka. Znajomość odmienności budowy
skóry dziecięcej i najczęstszych dermatoz tego okresu wydaje się niezbędna w praktyce lekarza
pediatry i lekarza rodzinnego, do których najczęściej zgłaszają się zaniepokojeni rodzice. W artykule
przedstawiono nie tylko opisy zmian skórnych, ale też podstawowe zasady dotyczące pielęgnacji
skóry oraz diagnostyki i leczenia najczęstszych dermatoz dziecięcych. Podczas wykładu postaram się
dość szeroko omówić różnicowanie opisanych jednostek chorobowych, aby ułatwić Państwu postawienie
prawidłowego rozpoznania i włączenia właściwego leczenia oraz zasugerować, kiedy skierować
małego pacjenta do specjalisty.
dr n. med. Katarzyna Anna Kisiel
Szanowne Koleżanki i Koledzy,
antybiotyki są jedną z najczęściej przepisywanych grup leków na świecie. Drastycznie zmniejszyły umieralność z powodu wielu chorób zakaźnych oraz otworzyły możliwości rozwoju wielu dziedzin współczesnej medycyny, szczególnie neonatologii, kardiochirurgii, transplantologii czy terapii nowotworów. Jednak antybiotykoterapia w aktualnej sytuacji epidemiologicznej musi podlegać istotnym modyfikacjom. Racjonalne podejście do antybiotykoterapii powinno mieć na celu nie tylko redukcję lekooporności, ale także ograniczenie niekorzystnych zjawisk zdrowotnych, towarzyszących stosowaniu
antybiotyków. Szczegóły podczas sesji na „22 Szkole Pediatrii” na którą serdecznie zapraszam oraz na łamach niniejszego numeru Kliniki Pediatrycznej.
dr n. med. Paweł Grzesiowski
VOL 26 No 5 2018
Drodzy Państwo,
serdecznie zapraszam do udziału w sesji, dotyczącej podstawowych zabiegów ratujących życie. Przygotowaliśmy dla Państwa prezentację opartą na najnowszych wytycznych opublikowanych przez Europejska Radę Resuscytacji w roku 2015 oraz zajęcia praktyczne z wykorzystaniem manekinów osób dorosłych i dzieci. Mam nadzieję, że z zainteresowaniem przypomnicie sobie Państwo i przećwiczycie schematy ratowania życia w najbardziej dramatycznej dla pacjentów (i nie tylko) chwili jaką jest nagłe zatrzymanie krążenia.
dr n. med. Zenon Truszewski
VOL 26 No 5 2018
Szanowni Państwo,
„ORTOPEDIA – ta najmłodsza córka chirurgii ...” sentencja Ireneusza Wierzejewskiego z 17 listopada 1928 r. wygłoszona na pierwszym zjeździe Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego pozostaje nadal aktualna w zakresie medycyny wieku rozwojowego. Traumatologia pediatryczna realizowana jest przez chirurgów dziecięcych natomiast obserwowanie, ocenianie i korygowanie procesu wzrastania, różnicowania i dojrzewania narządu ruchu dotyczy ortopedów, którzy nie boją się dzieci. Ortopedia pediatryczna, w sposób szczególny skupia się na możliwości utrzymania prawidłowej postawy ciała, a stopa przenosząc siły reakcji podłoża ma kluczowe znaczenie dla sposobu utrzymania środka ciężkości ponad podstawą podparcia. Połączenie
stawowe stopy z golenią determinując rotacyjne ustawienie podudzia przesądza o wysklepieniu stopy oraz osiowości pięty i kolana. Serdecznie zapraszam do dyskusji nad celowością mechanicznego wymuszania u dzieci, dorosłego kształtu stopy. Do zobaczenia na „22 Szkole Pediatrii”
dr n. med. Artur Bogucki
VOL 26 No 5 2018
Szanowni Państwo,
Z największą przyjemnością zapraszam do udziału w 21 SZKOLE PEDIATRII, która dotyczyć będzie problemów gastrologicznych i hepatologicznych u dzieci. Omawiane będą zagadnienia z którymi Państwo spotykają się często w swojej praktyce codziennej jak np. podwyższona aktywność aminotranferaz czy stwierdzenie zmian ogniskowych w badaniu USG jamy brzusznej. Omówimy również nowe wytyczne rozpoznawania cholestazy u dzieci oraz nowoczesne leczenie zapaleń jelit. Wzrasta też liczba dzieci, u których wykonano przeszczepienie wątroby i temu zagadnieniu poświęcony będzie praktyczny wykład ABC transplantologii. Wierzę, że konferencja, jak co roku, będzie ważnym wydarzeniem naukowym dla lekarzy stanowiąc
wyjątkową okazję do wysłuchania wykładów uznanych ekspertów. Z kolei przerwy w obradach będą – jak zwykle – dobrą okazją do miłych spotkań towarzyskich.
Serdecznie zapraszam!
prof. dr hab. n. med. Irena Jankowska
VOL 25 No 5 2017
W 2105 roku, lekarze opiekujący się noworodkiem zyskali doskonałe źródło wiadomości i wskazówek postępowania w postaci Standardów Opieki nad Noworodkiem w Polsce. W roku 2017 Standardy zostały poszerzone o kilka nowych tematów a na początku 2018 roku uzupełniono tematykę o zasady opieki nad wcześniakiem po wypisie ze szpitala. To niezwykle ważne etapy ujednolicania opieki nad noworodkiem w naszym kraju. Pomagają one neonatologom i pediatrom a być może także lekarzom rodzinnym, opierać się w swoim postępowaniu diagnostyczno-terapeutycznym na najnowszych opublikowanych wynikach badań, przemyślanych i „przetrawionych” przez grono ekspertów w kraju. Jednakże, nie należy sądzić że wiadomości zawarte w Standardach pozostają „nietykalne” i niezmienne w odniesieniu do ciągłego postępu opieki nad noworodkiem na świecie. Aby dyskutować i modyfikować informacje zalecane w Standardach niezwykle potrzebne są takie spotkania jak to zorganizowane przez Klinikę Pediatryczną. Jestem gorącym zwolennikiem żywej dyskusji, której efektem może być zarówno modyfikacja jak i upowszechnienie informacji zawartych w Standardach. Eksperci przekazali swoje doświadczenia - teraz kolej na Państwa, którzy sprawując opiekę nad noworodkiem w różnych warunkach na różnych stopniach referencyjności macie swoje przemyślenia, doświadczenia i uwagi. Zachęcam do wyrażania ich w sposób żywiołowy, bowiem jestem przekonany że taka dyskusja ubogaci i udoskonali zasady działania przygotowane przez grupę ekspertów. I na koniec moja uwaga - bardzo nie lubię określenia ekspert - to ktoś taki kto nie myśli - on wie !.
Z koleżeńskim pozdrowieniem
prof. dr hab. n. med. Ryszard Lauterbach
VOL 26 2018 Algorytmy w pediatrii
Znajomość przyczyny zaburzeń rozwoju u dziecka pozwala postawić właściwe rozpoznanie, a co za tym idzie ustalić dalsze postępowanie diagnostyczne, terapeutyczne i rehabilitacyjne (medycyna personalizowana), zastosowanie odpowiedniej profilaktyki współistniejących chorób oraz określić rokowanie. Właściwe rozpoznanie ma istotne znaczenie także dla poradnictwa rodzinnego i prenatalnego. Kluczowa rola lekarza pediatry w procesie diagnozowania dzieci z globalnym zaburzeniem rozwoju polega przede wszystkim na wczesnej identyfikacji dziecka z grupy ryzyka oraz na zleceniu określonego specjalistycznego badania diagnostycznego potwierdzającego postawione podejrzenie choroby.
Warte podkreślenia jest znaczenie właściwie zebranego wywiadu rodzinnego i chorobowego oraz badania przedmiotowego, które powinno polegać na identyfikacji wszystkich, zarówno dużych, jak i drobnych nieprawidłowości. Zebranie i analiza wszystkich danych z badania podmiotowego i przedmiotowego umożliwiają sformułowanie wstępnej diagnozy klinicznej, co powinno być punktem wyjścia do zaplanowania odpowiednich badań genetycznych. U jednej trzeciej dzieci sam wywiad i badanie przedmiotowe umożliwiają rozpoznanie przyczyny opóźnienia rozwoju.
Zespoły kliniczne w grupie pacjentów z globalnym zaburzeniem rozwoju mogą wykazywać bardzo zróżnicowane fenotypy. Tutaj należy pokreślić znaczenie diagnostyki w kierunku wrodzonych wad metabolizmu, szczególnie dlatego, że wiele wad metabolizmu można skutecznie leczyć, jeżeli postawi się wczesne rozpoznanie.
W ostatnim czasie obserwuje się znaczny postęp biotechnologiczny w zakresie metod diagnostycznych, genetycznych, metabolicznych o obrazowych.
Kurs organizowany przez Klinikę Pediatryczną pomoże przyswoić i zrozumieć trudną wiedzę dotyczącą zaburzeń rozwojowych u dzieci, które są chorobami rzadkimi, wiedzę o ich naturalnym przebiegu, a także wiedzę dotyczącą diagnostyki metabolicznej, genetycznej i obrazowej zarówno w okresie post- jak i prenatalnym.
dr hab. n. med. Robert Śmigiel, prof. nadzw.
VOL 26 2018 Neurometabolizm
Choroby neurometaboliczne stanowią szczególną i ważną grupę rzadkich chorób uwarunkowanych genetycznie. Znajomość ich etiologii, przebiegu, objawów a także postepowania, zapobiegania i oceny rokowania ma ważne znaczenie dla grupy diagnostów i lekarzy. Jesteśmy obecnie świadkami znacznego postępu w medycynie i powstawania tzw. medycyny personalizowanej opartej na przesłaniu: „właściwe leczenie dla odpowiedniego chorego , w odpowiednim czasie”. Tematyka proponowanych wykładów, które zostaną przedstawione w czasie 6 Konferencji Neurometabolicznej 2017 wpisują się w ten trend znakomicie.
prof. dr hab. n. med. Barbara Steinborn
VOL 25 2017 Neurometabolizm
Choroby mitochondrialne stanowią heterogenną etiologicznie i klinicznie grupę zaburzeń metabolicznych produkcji energii w organizmie, które stanowią wyzwanie dla lekarzy różnych specjalności. Istniejące markery diagnostyczne chorób mitochondrialnych pod postacią objawów klinicznych, parametrów biochemicznych, wyników badań obrazowych oraz histopatologicznych w istotny sposób przyczyniają się do rozpoznania choroby z tej grupy. Ostateczne potwierdzenie choroby mitochondrialnej możliwe jest jednak w przypadku potwierdzenia obecności wariantu patogennego (mutacji) w mitochondrialnym lub jądrowym DNA pacjenta. Warto zapamiętać Genetyczna diagnostyka chorób mitochondrialnych rozpoczyna się na poziomie klinicznym od analizy wywiadu rodzinnego, przebiegu choroby oraz badania przedmiotowego. Kolejnym etapem jest analiza wyników badań biochemicznych i obrazowych, co pozwala na wstępną diagnozę lub wykluczenie choroby zgodnie z kryteriami Wolfa. Następnie, ważne jest określenie charakteru choroby (postać syndromiczna lub niesyndromiczna) i wykonanie odpowiedniego testu genetycznego. W niesyndromicznych przypadkach o biochemicznych cechach choroby mitochondrialnej można wykonać biopsję mięśnia lub badania enzymatyczne, których wyniki umożliwią doprecyzowanie rozpoznania. Ostatnim etapem powinna być porada genetyczna i/lub w przypadku braku rozpoznania odpowiednia długofalowa obserwacja kliniczna osoby chorej.
dr n. med. Krzysztof Szczałuba
VOL 25 2017 Neurometabolizm
Szanowni Państwo,
W rozpoznawaniu, leczeniu i profilaktyce chorób zakaźnych u dzieci dokonał się w XXI ogromny postęp. Niestety, jego ubocznym skutkiem jest konieczność sprostania przez lekarzy coraz większym wyzwaniom i nieustannego uaktualniania swojej wiedzy. Jednocześnie musimy być krytyczni wobec zalewu nowych informacji. W swojej pracy klinicznej lekarze pediatrzy i specjaliści medycyny rodzinnej korzystają z różnorodnych źródeł wiedzy- doświadczenia i rad starszych kolegów, wydanych drukiem książek i czasopism jak też serwisów medycznych dostępnych w sieci internetowej. Przy podejmowaniu konkretnych decyzji klinicznych należy dbać o to, by czerpać dane z wiarygodnych i aktualnych źródeł informacji opartej na faktach (Evidence Based Medicine). Autorzy artykułów opublikowanych w aktualnym numerze Kliniki Pediatrycznej dołożyli wszelkich starań, aby prezentowane tematy przybliżyły Państwu wiedzę z zakresu chorób zakaźnych u dzieci w sposób przystępny, a przy tym zgodny z aktualną wiedzą medyczną.
W swojej praktyce klinicznej mamy świadomość stale rosnącej lekooporności drobnoustrojów przy jednoczesnej presji na ograniczenie kosztów leczenia. W żadnej innej dziedzinie medycyny diagnostyka różnicowa nie jest bowiem tak szeroka jak w chorobach zakaźnych i nie wiąże się z tak dużą odpowiedzialnością towarzyszącą wyborowi leczenia przeciwdrobnoustrojowego. Podjęte przez nas decyzje terapeutyczne mają ogromne znaczenie nie tylko dla zdrowia konkretnego chorego, ale czasem dla całej populacji. Oporność bakterii na antybiotyki staje się obecnie jednym z najtrudniejszych wyzwań dla lekarzy i zagrożeniem dla zdrowia publicznego. Tematowi temu poświęcony jest artykuł na temat postępowania w zakażeniach dróg oddechowych, najczęstszego problemu w praktyce pediatry. W niniejszym numerze zostaną omówione także takie zagadnienia z zakresu najczęstszych chorób zakaźnych u dzieci jak profilaktyka po-ekspozycyjna po kontakcie z chorymi na krztusiec, inwazyjną chorobę meningokokową oraz zapalenie wątroby typu A i B, diagnostyka eozynofilii czy uzupełnianie zaległych szczepień ochronnych.
Jako Redaktor aktualnego numeru Kliniki Pediatrycznej wierzę, że prezentowane artykuły okażą się przydatne w Państwa codziennej pracy.
dr hab.n.med Ernest Kuchar
VOL 25 Algorytmy w pediatrii
Drogie Koleżanki i Koledzy,
Trwający od 20 lat cykl szkoleń Szkoły Pediatrii to jedna z najlepiej prowadzonych akcji edukacyjnych. Rozległa, wszechstronna wiedza przekazywana w trakcie wykładów i seminariów, zawsze uzupełniana materiałami szkoleniowymi w formie artykułów zawierających aktualną wiedzę medyczną znacząco wpływała na pogłębienie wiedzy lekarzy pediatrów. Szkoła Pediatrii rozpowszechnia najlepsze i sprawdzone standardy postępowania począwszy od opieki nad dzieckiem zdrowym, a skończywszy na prowadzeniu dzieci przewlekle chorych we współpracy ze specjalistami z różnych dyscyplin medycznych.
Szkoła Pediatrii to dobry, godny naśladowania wzorzec edukacji pediatrycznej,
prof dr hab. n. med. Ewa Bernatowska
VOL 24 No 5
Szanowni Państwo, Koleżanki i Koledzy,
Uwielbiam Jubileusze. A szczególnie te, które wiążą się z 25. rocznicą. To miłe, że od tylu lat towarzyszy nam w życiu zawodowym KLINIKA PEDIATRYCZNA, w której znajdujemy ciekawe i praktyczne artykuły, pomagające nam w codziennej pracy.
Doroczne konferencje i kolejne numery czasopisma stały się częścią naszego wspólnego doświadczania wymiany opinii i poznawania tematów, które warto znać, które warto sobie przypomnieć. Bardzo liczny zespół autorów prac i wykładów zadecydował o jakości edukacyjnej projektu, któremu na imię Klinika Pediatryczna.
Ale projekt ten nie udałby się bez Redakcji, na której czele stoi Pani Dr Barbara Szlasa, niestrudzona w pozyskiwaniu ciekawych tematów i przygotowywania tematycznych wydań czasopisma.
Całemu Zespołowi Kliniki Pediatrycznej składam serdeczne życzenia kolejnych 25 lat obecności w naszym pediatrycznym świecie.
prof dr hab. n. med. Janusz Książyk
VOL 24 No 5
Szanowni Państwo,
Jest mi niezmiernie miło, że mogę uczestniczyć w Jubileuszowej, XX już Szkole
Pediatrii i obchodzić z Państwem XXV-lecie Kliniki Pediatrycznej, pisma tak cenionego w środowisku lekarzy dziecięcych.
Od bardzo wielu już lat, mam przyjemność wraz z zespołem Kliniki Psychiatrii Wieku Rozwojowego współpracować z Kliniką Pediatryczną jako wykładowca kolejnych Szkół, bądź też autor i współautor zamieszczanych w piśmie artykułów.
Chciałbym szczególnie mocno podkreślić zasługi Kliniki Pediatrycznej w integrowaniu lekarzy rożnych specjalności interesujących się zdrowiem dziecka, tak somatycznym jak psychicznym. Od wielu lat pismo zamieszcza artykuły poszerzające wiedzę lekarzy pediatrów o objawach, przyczynach i metodach leczenia zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży, uzupełniając ważny obszar w kształceniu pediatrów. Musimy pamiętać, że to właśnie pediatra jest pierwszym specjalistą, do którego zwracają się rodzice zaniepokojeni zmianami w zachowaniu dziecka i jego wiedza decyduje o tym, czy prawidłowo przeprowadzi diagnozę różnicową i pokieruje rodziców wraz z dzieckiem do odpowiedniego specjalisty.
Zasługi Kliniki Pediatrycznej w uzupełnianiu wiedzy lekarzy dziecięcych w tym ważnym dla wszystkich obszarze są ogromne i tym bardziej jest mi miło, że wraz
z Państwem uczestniczę w święcie pisma łączącego wszystkich lekarzy, którym nieobojętne jest zdrowie dzieci.
prof dr hab. med. Tomasz Wolańczyk
VOL 24 No 5
Szanowni Państwo,
Klinika Pediatryczna od 23 lat jest zawsze z nami – lekarzami rodzinnymi, pediatrami, neonatologami. To do nich specjaliści różnych szczegółowych specjalistycznych dziedzin medycyny pediatrycznej kierują w kolejnych numerach czasopisma swoją rozległą praktyczną wiedzę. Klinika Pediatryczna to najlepsze, skondensowane źródło najnowszej wiedzy „egzaminacyjnej” . Poglądowe artykuły z dziedziny neonatologii są rozchwytywane przez rezydentów i stale niestety zbyt nielicznej grupy lekarzy wybierających tę trudną, bardzo stresującą dziedzinę medycyny.
Jako autor wielu rozdziałów do Kliniki Pediatrycznej życzę redakcji dalszej tak dużej
popularności wśród licznej rzeszy wiernych czytelników i utrzymywania stałej dobrej pozycji
na rynku medycznych czasopism naukowych.
Z życzeniami wielu sukcesów w organizacji konferencji naukowych i pozyskiwaniu najlepszych
polskich „nazwisk” jako autorów artykułów
prof. M. Katarzyna Borszewska-Kornacka
Prezes Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego
VOL 23 No 2
Klinika Pediatryczna od 20 lat jest zawsze z nami - lekarzami rodzinnymi, pediatrami, neonatologami. To do nich specjaliści różnych szczegółowych specjalistycznych dziedzin medycyny pediatrycznej kierują w kolejnych numerach czasopisma swoją rozległą praktyczną wiedzę. Klinika Pediatryczna to najlepsze, skondensowane źródło najnowszej wiedzy „egzaminacyjnej”. Poglądowe artykuły z dziedziny neonatologii są rozchwytywane przez rezydentów i stale niestety zbyt nielicznej grupy lekarzy wybierających tę trudną, bardzo stresującą dziedzinę medycyny. Jako autor wielu rozdziałów do Kliniki Pediatrycznej życzę redakcji dalszej tak dużej popularności wśród licznej rzeszy wiernych czytelników i utrzymywania stałej dobrej pozycji na rynku medycznych czasopism naukowych.
Z życzeniami wielu sukcesów w organizacji konferencji naukowych i pozyskiwaniu najlepszych polskich „ nazwisk” jako autorów artykułów
Prof. dr hab. n. med. M.Katarzyna Borszewska–Kornacka
Prezes Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego
Szanowni Państwo,
Zapraszam do lektury numeru Kliniki
Pediatrycznej poświęconego najważniejszym problemom pulmonologicznym w wieku rozwojowym. Zawiera on zagadnienia dotyczące diagnostyki i terapii alergicznego nieżytu nosa, nowości w zapaleniach górnych dróg oddechowych oraz wskazania do immunoprofilaktyki zakażeń dróg oddechowych u dzieci.
Omawiana jest także alergia na leki i wybrane problemy astmy. Przedstawiamy również praktyczne zasady postępowania w pozaszpitalnym zapaleniu płuc oraz pokrzywkach u dzieci.
Przybliżenie Państwu tych i innych zagadnień pomoże w efektywniejszym postępowaniu
z najmłodszymi pacjentami z chorobami układu oddechowego.
prof. dr hab. n. med. Andrzej Emeryk
VOL 24 No 1
Szanowni Państwo,
Aktualny numer czasopisma Klinika Pediatryczna, jako jeden z dwóch, dedykowany jest kardiologii dziecięcej. Zespół kierowanej przeze mnie Kliniki Kardiologii Instytutu „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” wraz z zaproszonymi do współpracy ekspertami, w porozumieniu z Redakcją czasopisma, podjęli się trudu opracowania wybranych zagadnień, które w naszej ocenie są ważne i użyteczne dla każdego lekarza, ale też osób po prostu zainteresowanych kardiologią dziecięcą. Zakres wiedzy zawarty w poszczególnych artykułach powinien uzupełniać wiedzę egzaminacyjną lekarzy, szczególnie lekarzy pediatrów i kardiologów.
W numerze poza tematami dotyczącymi objawów klinicznych chorób układu sercowo-naczyniowego z oddzielnym omówieniem niewydolności krążenia oraz podstaw interpretacji zapisów elektrokardiograficznych, zawarto opracowania dotyczące diagnostyki
i terapii zaburzeń rytmu serca z uwzględnieniem okresu prenatalnego, kardiomiopatii i chorób zapalnych układu sercowo-naczyniowego, nadciśnienia tętniczego i płucnego oraz rzadziej występujących, ale istotnych problemów dotyczących zakażeń wirusem RS u dzieci z wadami serca oraz guzów serca. Oddzielne rozdziały poświęcono farmakoterapii w chorobach układu sercowo-naczyniowego u dzieci oraz podstawom resuscytacji krążeniowo-oddechowej u dzieci.
Mam nadzieję, że uznacie Państwo ten numer czasopisma za interesujący i przydatny w codziennej praktyce.
dr hab. n. med. Grażyna Brzezińska-Rajszys
VOL 24 No 2
Wrodzone choroby metaboliczne stanowią rzadką grupę przyczyn zaburzeń rozwoju, napięcia mięśniowego czy innych objawów z pogranicza neurologii, psychiatrii i gastroenterologii. Fakt ten, jak też stopień komplikacji diagnostyki
i brak znajomości tych chorób czyni je dość tajemniczymi i otoczonymi nimbem nieuleczalności. Paradoksem jednak tej sytuacji jest, że to właśnie w tej grupie chorób możemy znaleźć wrodzone, uwarunkowane genetycznie schorzenia, które można skutecznie leczyć. Spotkanie takie jak to ma na celu racjonalizację Państwa decyzji co do ukierunkowania diagnostyki pacjentów z zaburzeniami neurorozwojowymi: neurolog, psychiatra, genetyk czy lekarz pediatrii metabolicznej (bo taka specjalizacja powstała). A może razem, tylko w jakiej kolejności? Nowe metody diagnostyczne analizujące szeroko profile metaboliczne czy genetyczne człowieka będą o tyle skuteczne, o ile będą poparte rzetelną analizą obrazu klinicznego, a w tej materii lekarz prowadzący pacjenta póki co ma znaczenie fundamentalne.
dr n. med. Dariusz Rokicki
specjalista pediatrii metabolicznej
VOL 24 NEUROMETABOLIZM
Choroby mitochondrialne stanowią heterogenną etiologicznie i klinicznie grupę zaburzeń metabolicznych produkcji energii w organizmie, które stanowią wyzwanie dla lekarzy różnych specjalności. Istniejące markery diagnostyczne chorób mitochondrialnych pod postacią objawów klinicznych, parametrów biochemicznych, wyników badań obrazowych oraz histopatologicznych
w istotny sposób przyczyniają się do rozpoznania choroby z tej grupy. Ostateczne potwierdzenie choroby mitochondrialnej możliwe jest jednak w przypadku potwierdzenia obecności wariantu patogennego (mutacji) w mitochondrialnym lub jądrowym DNA pacjenta.
Genetyczna diagnostyka chorób mitochondrialnych rozpoczyna się na poziomie klinicznym od analizy wywiadu rodzinnego, przebiegu choroby oraz badania przedmiotowego. Kolejnym etapem jest analiza wyników badań biochemicznych i obrazowych, co pozwala na wstępną diagnozę lub wykluczenie choroby zgodnie z kryteriami Wolfa. Następnie, ważne jest określenie charakteru choroby (postać syndromiczna lub niesyndromiczna) i wykonanie odpowiedniego testu genetycznego. W niesyndromicznych przypadkach o biochemicznych cechach choroby mitochondrialnej można wykonać biopsję mięśnia lub badania enzymatyczne, których wyniki umożliwią doprecyzowanie rozpoznania. Ostatnim etapem powinna być porada genetyczna i/lub w przypadku braku rozpoznania odpowiednia długofalowa obserwacja kliniczna osoby chorej.
dr n. med. Krzysztof Szczałuba
specjalista z zakresu genetyki klinicznej
VOL 24 NEUROMETABOLIZM
Genetyka kliniczna jest dynamicznie rozwijającą się dziedziną medycyny, która ma swój udział w każdej dyscyplinie medycznej, szczególnie w pediatrii oraz w neonatologii. Postęp w diagnostyce genetycznej sprawia, że wiele chorób
o podłożu uwarunkowanym genetycznie może być obecnie właściwie rozpoznanych.
Wspólną płaszczyzną zainteresowania pediatry i genetyka klinicznego są głównie zaburzenia rozwojowe u dzieci obejmujące min.: wady rozwojowe i/lub cechy dysmorfii, niepełnosprawność intelektualna, autyzm, zaburzenia zachowania, zaburzenie napięcia mięśniowego (min dziecko wiotkie), choroby nerwowo-mięśniowe, choroby metaboliczne, w tym choroby neurometaboliczne oraz padaczki i inne. Znajomość prawdziwej przyczyny wrodzonych zaburzeń rozwojowych, w tym wad/anomalii w budowie, ułatwia prowadzenie dalszego postępowania diagnostycznego, terapeutycznego i rehabilitacyjnego, pozwala na zastosowanie odpowiedniej profilaktyki chorób współistniejących, umożliwia określenie rokowania, a także udzielenie właściwej porady rodzinnej (przedkoncepcyjnej i prenatalnej).
Podstawą sformułowania klinicznej diagnozy konkretnego zaburzenia rozwojowego są wywiad chorobowy i rodzinny oraz szczegółowe badanie przedmiotowe. Są to kluczowe i podstawowe elementy diagnostyki z punktu widzenia doboru właściwego testu genetycznego z uwagi na celowany charakter nowoczesnych metod cytogenetyki i biologii molekularnej (MLPA mikrodelecyjne, sekwencjonowanie pojedynczego genu). Dostępne są również badania analizujące całościowo genom człowieka (CGH do mikromacierzy, sekwencjonowanie następnej generacji), które umożliwiają lawinowy wzrost efektywności diagnostycznej w grupach chorych o niezidetyfikowanych patogenetycznie zaburzeniach rozwojowych i skomplikowanej historii chorobowej.
Kurs organizowany przez Klinikę Pediatryczną pomoże przyswoić i zrozumieć trudną wiedzę dotyczącą podłoża genetycznego wielu chorób pediatrycznych, rodzaju zlecanych badań genetycznych oraz wiedzą o naturalnym i zmodyfikowanym (dzięki wczesnej i właściwej diagnostyce genetycznej) przebiegu chorób uwarunkowanych genetycznie.
dr hab. n. med. Robert Śmigiel, prof. ndzw.
specjalista z zakresu genetyki klinicznej
VOL 24 NEUROMETABOLIZM
Tematyka artykułów z zakresu psychiatrii wieku rozwojowego w aktualnym numerze Kliniki Pediatrycznej została poświęcona dwóm ważnym zagadnieniom: diagnozie i leczeniu zaburzeń ze spektrum autyzmu oraz funkcjonowaniu poznawczemu dzieci z różnymi rozpoznaniami psychiatrycznymi.
Zaburzenia ze spektrum autyzmu to grupa schorzeń, których objawy obejmują szeroki zakres deficytów, widocznych w obszarze funkcjonowania społecznego, komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz wzorców aktywności i zainteresowań. Ich diagnoza stanowi wielodyscyplinarny proces, prowadzony przez zespół specjalistów. Nie mniej jednak to właśnie lekarz pierwszego kontaktu jest tym, który w pierwszej kolejności stwierdza obecność nieprawidłowości w zakresie rozwoju. Uzasadnionym jest zatem oczekiwanie, iż będzie on przygotowany do właściwego ukierunkowania procesu diagnostycznego, od ustalenia podejrzenia aż do skierowania dziecka na specjalistyczne badania do ośrodków przeprowadzających diagnozę. Stąd niezwykle ważnym jest by posiadał wiedzę dotyczącą aktualnych standardów diagnostycznych i terapeutycznych.
Z kolei zaburzenia funkcjonowania procesów poznawczych stanowią istotny obszar diagnozy psychiatrycznej u dzieci i młodzieży. W codziennej praktyce klinicznej różnicowanie objawów niespecyficznych (takich jak np. zaburzenia koncentracji uwagi, pamięci, nadmierna impulsywność), a występujących
w różnych jednostkach chorobowych jest źródłem licznych trudności. Wnikliwa analiza w tym zakresie ma szansę przyczynić do większej trafności diagnostycznej, co umożliwia w konsekwencji dobór adekwatnych interwencji terapeutycznych. Z drugiej strony istotnym jest by lekarze sprawujący podstawową opiekę medyczną nad pacjentem z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej, upośledzeniem umysłowym czy zespołem Aspergera mieli świadomość tego, w jakim zakresie określone deficyty poznawcze determinują funkcjonowanie na poziomie behawioralnym.
dr hab. n. med. Anita Bryńska
psychiatra dzieci i młodzieży
VOL 24 NEUROMETABOLIZM
Jestem pediatrą – dermatologiem. Od początku swojej drogi zawodowej pracuję z dziećmi, więc śmiało mogę się określić – jestem dermatologiem dziecięcym. Uważam, że dermatologia dziecięca jest bliższa pediatrii niż dermatologii i dlatego z dużą przyjemnością współpracuję z pediatrami. Od początku zaistnienia „Algorytmów w Pediatrii” jestem zapraszana do wygłaszania wykładów o chorobach dermatologicznych najczęściej spotykanych w gabinecie pediatrycznym. Podczas tych wykładów staram się przybliżyć choroby takie, jak: atopowe zapalenie skóry, trądzik zwykły, łojotokowe zapalenie skóry, czy choroby infekcyjne. Przedstawiam podejście dermatologów do leczenia tych chorób, często odmienne od wdrażanej terapii przez nie-dermatologów. Moim zdaniem współpraca między dermatologiem dziecięcym i lekarzem pediatrą pozwala na stawianie prawidłowych rozpoznań i unikanie pomyłek terapeutycznych.
lek. pediatra, dermatolog Lidia Ruszkowska
VOL 24 ALGORYTMY W PEDIATRII
Szanowni Państwo,
Bardzo cieszę się na kolejne spotkanie dermatologów z pediatrami. Zdajemy sobie sprawę z faktu, iż po wprowadzeniu skierowań do dermatologów jeszcze bardziej został utrudniony dostęp pacjentów do tych specjalistów. Oczywiste jest, że na lekarzach pediatrach ciąży obowiązek rozpoznania choroby skóry i wdrożenie leczenia. Dlatego tegoroczne wykłady mają na celu przybliżenie Państwu różnicowania chorób dermatologicznych, umożliwienie podjęcia decyzji o diagnostyce i wdrożenia leczenia pierwszego rzutu. Omówimy zmiany rumieniowe i choroby, które są za nie odpowiedzialne, różnicowanie zmian grudkowych u noworodków, niemowląt i młodzieży. Nie zabraknie, jak co roku, wykładu o łojotokowym zapaleniu skory u niemowląt i młodzieży, choroby, która jest coraz częstsza i stanowi wyzwanie dla lekarza leczącego.
Przedstawimy możliwości diagnostyczne i terapeutyczne w gabinecie lekarza pediatry.
Mamy nadzieję, że tematy wykładów będą dla Państwa interesujące i zostaną przekazane
informacje, które będą mogli Państwo wykorzystać w swojej codziennej praktyce.
lek. pediatra, dermatolog Lidia Ruszkowska
VOL 23 ALGORYTMY W PEDIATRII
Zapraszam Państwa w imieniu organizatorów na konferencję „Algorytmy w pediatrii", która odbędzie się w dniach 8-9 kwietnia 2016 roku w Warszawie.
W czasie dwudniowej konferencji będzie poruszanych kilka niezwykle ważnych zagadnień z kardiologii, neurologii, nefrologii, dermatologii, immunologii. Ponadto stany nagłe, prawo medyczne i różne zagadnienie z tzw. pediatrii ogólnej, a więc z codziennej praktyki lekarza pediatry w oddziale ogólno-pediatrycznym, poradni pediatrycznej.
Pediatra w procesie sądowym – dowody, które mogą zaważyć na wyroku, jak podejść do problemu leków nie zarejestrowanych jako pediatryczne, prawo i obowiązki lekarza pediatry w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa, specyfika zarzutu i zawiadomienie o przestępstwie – o tym wszystkim będzie mówił Pan Sędzia Piotr Jakubiec. Będziecie Państwo mogli zadawać pytania, przedstawiać swoje problemy. Powitanie wiosny to dobry czas na utrwalenie i przypomnienie wiedzy z wielu ważnych działów pediatrii, a także doskonały czas na spotkanie z kolegami.
dr hab. n med. Teresa Jackowska, prof. nadzw. CMKP
VOL 24 ALGORYTMY W PEDIATRII
Szanowni Państwo
Zespołowi kierowanej przeze mnie Kliniki Gastroenterologii i Żywienia Dzieci WUM powierzone zostało zadanie przeprowadzenia sesji szeroko, może zbyt szeroko, zatytułowanej „Żywienie” podczas sympozjum szkoleniowego pt. Algorytmy w pediatrii organizowanego przez Klinikę Pediatryczną. Na kanwie zagadnień omawianych podczas sesji powstały artykuły szerzej i dogłębniej traktujące omawiane problemy niż jest to możliwe podczas krótkich prezentacji. W czasie wykładów przypomnimy zasadnicze kwestie związane z postępowaniem z dzieckiem z biegunką (przede wszystkim nawadnianie, niektóre leki wspomagające), leczeniem zaparcia – schorzenia niezwykle częstego i wciąż źle i nieskutecznie leczonego (zbyt krótko, niekonsekwentnie, homeopatycznymi dawkami leków), skupimy się także nad wpływem diety na odporność (choć dostateczna dawka snu, ćwiczeń fizycznych oraz unikanie dymu tytoniowego czynią cuda) i przedyskutujemy problemy alergii pokarmowej, schorzenia rozpoznawanego zbyt często i często zbyt radykalnie leczonego coraz wymyślniejszymi dietami mającymi „odczynić” tę chorobę. Na zakończenie przedstawimy aktualną wiedzę na temat wciąż gorący i burzliwie się rozwijający, mianowicie opartego na faktach naukowych zastosowania pre- i probiotyków.
Ja z całym zespołem będziemy się starać Państwa nie zanudzić, choć nie obiecuję, że rozweselimy.
dr hab. n med. Piotr Albrecht
VOL 23 ALGORYTMY W PEDIATRII
Szanowni Państwo, Drodzy czytelnicy.
Mam przyjemność przedstawić Państwu wraz z zespołem lekarzy Kliniki Endokrynologii i Diabetologii IP – CZD w Warszawie przegląd najczęstszych problemów z zakresu endokrynologii dziecięcej z jakimi spotykacie się Państwo w swojej praktyce klinicznej. Przygotowując publikacje dotyczące zaburzeń wzrastania i dojrzewania, tyreologii wieku dziecięcego, nadwagi i otyłości oraz plejotropowego działania witaminy D i aktualnie zalecanych zasad suplementacji staraliśmy się w możliwie przystępny sposób przedstawić Państwu nie tylko aktualne poglądy na omawiane tematy, ale przede wszystkim zasugerować algorytm postępowania i patrzenia na dziecko.
Mam nadzieję, że powyższa publikacja ułatwi Państwu codzienną praktykę lekarską i podejmowanie właściwych decyzji diagnostyczno-terapeutycznych, a w szczególności wybranie tych pacjentów, którzy winni jak najszybciej trafić do jednostki referencyjnej.
dr. hab. n. med. Mieczysław Szalecki
Wojewódzki konsultant w dziedzinie endokrynologii i diabetologii dziecięcej
VOL 23 ALGORYTMY W PEDIATRII
Szanowni Państwo,
Serdecznie zapraszamy do udziału w Sesji Ginekologii Dziecięcej i Dziewczęcej. Tegoroczne spotkanie naukowe staje się kontynuacją cyklicznych warsztatów i szkoleń dla lekarzy pediatrów organizowanych przez Sekcję Ginekologii Dziecięcej i Dziewczęcej PTG.
Celem wykładów jest zapoznanie Państwa z wybranymi problemami ginekologii wieku rozwojowego i przekazanie praktycznych
wskazówek w diagnozowaniu i leczeniu najczęstszych schorzeń występujących u młodych pacjentek.
dr hab. n. med. Agnieszka Drosdzol-Cop
VOL 23 ALGORYTMY W PEDIATRII
Szanowni Państwo
W związku z zaproszeniem mnie do udziału w organizacji 4. Szkoły Neurometabolicznej z ogromną przyjemnością chciałabym
zaprosić Państwa do udziału w sesji poświęconej problemom neurologii dziecięcej zarówno w chorobach metabolicznych jak i w szeroko pojętej praktyce pediatrycznej. Wśród prezentowanych tematów, myślę że każdy znajdzie interesujące zagadnienia. Zaproszeni wykładowcy spróbują podzielić się z Państwem wiedzą na temat rzadkich, ale niebywale istotnych chorób neurologicznych wieku dziecięcego.
Mam nadzieję, że wykłady wywołają żywą dyskuję zarówno w trakcie
ich trwania jak i w kuluarach.
Serdecznie pozdrawiam
dr hab. n. med. Maria Mazurkiewicz-Bełdzińska
VOL 23 NEUROMETABOLIZM
Szanowni Państwo,
Aktualny numer Kliniki Pediatrycznej został poświęcony wybranym zagadnieniem związanym z żywieniem oraz chorobami przewodu pokarmowego. W żywieniu dzieci zdrowych zwykle najwięcej pytań dotyczy wprowadzania pokarmów uzupełniających, stąd podsumowanie aktualnego stanu wiedzy.
W Europie 1 na 20 osób cierpi z powodu alergii na pokarm. Polecam artykuł zawierający odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące dzieci alergicznych. Aktualnie jedynym skutecznym leczeniem alergii na pokarm jest dieta eliminacyjna. Niekontrolowane stosowanie ograniczeń dietetycznych, zwłaszcza u najmłodszych, może jednak prowadzić do niekorzystnych konsekwencji zdrowotnych, wiedza o których pozwoli na ich uniknięcie.
Moda na dietę bezglutenową sprawia, że zainteresowaniem cieszą się choroby związane ze spożywaniem glutenu, takie jak: celiakia, nieceliakalna nadwrażliwość na gluten oraz alergia na pszenicę. Warto wiedzieć, na czym polegają różnice między nimi. Na przestrzeni ostatnich lat rośnie częstość rozpoznawania zaburzeń ze spektrum autyzmu. Często stosowane są różne diety eliminacyjne, w tym dieta bezglutenowa. Czy słusznie? Kolejny artykuł podsumowuje aktualny stan wiedzy na ten temat.
Zaburzenia karmienia to częsty, złożony problem dotyczący dzieci poniżej 6. roku życia. Dostęp do wielodyscyplinarnego zespołu, obejmującego m.in. dietetyka, psychologa, logopedę, nie zawsze jest możliwy. Jednak wstępne rozpoznanie problemu i udzielenie porady rodzicom odnośnie prawidłowego karmienia leżą w zasięgu każdego pediatry lub lekarza medycyny rodzinnej.
Również w gestii każdego lekarza jest rozpoznawanie i leczenie ostrej biegunki oraz zaparcia, którym poświęcone zostały kolejne artykuły. Innym częstym problemem jest połknięte ciało obce. Większość przechodzi samodzielnie przez przewód pokarmowy i może być bezpiecznie obserwowana. Trzeba jednak wiedzieć, kiedy bezwzględnie konieczna jest natychmiastowa interwencja lekarska. U dzieci coraz częściej rozpoznawane jest eozynofilowe zapalenie przełyku, stąd artykuł o zasadach postępowania z chorymi, których schorzenie to dotyczy.
Od przełomu, jakim było odkrycie roli Helicobacter pylori w patomechanizmie choroby wrzodowej minęło już ponad 30 lat, ale metody rozpoznawania i leczenia H. pylori nadal są przedmiotem badań. Czy jesteśmy na bieżąco z aktualnym stanem wiedzy? Warto to sprawdzić. Niepokojąco wzrasta liczba chorych na nieswoiste zapalenia jelit. Ich leczeniem zajmują się przede wszystkim gastroenterolodzy dziecięcy, ale szereg problemów jest w gestii lekarzy ogólnie praktykujących.
Niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby jest obecnie najczęstszą przewlekłą patologią wątroby zarówno u dorosłych, jak i dzieci. Już tylko to jest wystarczającym powodem, aby zapoznać się z zasadami rozpoznawania i postępowania w tym schorzeniu. Istotnym problemem, będącym częstą przyczyną konsultacji pediatrycznych i gastroenterologicznych jest zwiększenie aktywności aminotransferaz. Zakres i pilność diagnostyki należy wyznaczyć względem podejrzewanej etiologii, tempa wzrostu aktywności aminotransferaz oraz wieku dziecka. Z kolei kamica pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych to relatywnie rzadka choroba w populacji wieku rozwojowego, powinna być jednak brana pod uwagę w diagnostyce różnicowej bólów brzucha. Do współpracy przy opracowywaniu poszczególnych artykułów udało się pozyskać wybitnych specjalistów, posiadających też duże doświadczenie praktyczne, którzy często współpracowali ze swoimi młodszymi kolegami. Wszystkim bardzo serdecznie dziękuję.
Prof. dr hab. n. med. Hanna Szajewska
Kierownik Kliniki Pediatrii
Warszawski Uniwersytet Medyczny
VOL 23 No 1
Szanowni Państwo,
Przekazujemy dziś państwu numer „Kliniki Pediatrycznej”, zawierający wykłady wygłoszone podczas konferencji „Algorytmy w pediatrii” w formie artykułów poglądowych. Jestem przekonana, że taka forma przekazu wybranych problemów medycznych jest lepsza, pełniejsza i w efekcie bardziej zrozumiała dla Czytelnika, niż prosty przedruk przezroczy służących jako ilustracja do wygłaszanych wykładów.
W naszym założeniu tematy wybrane do sesji dotyczącej neonatologii powinny służyć lekarzom opieki podstawowej, przejmującej opiekę nad dziećmi po ich pourodzeniowej hospitalizacji. Spodziewam się, że szczególnie w przypadku noworodków urodzonych przedwcześnie najnowsze standardy żywienia, suplementacji witamin, dotyczące szczepień i postępowania z tą szczególną populacją, będą dla państwa interesujące i przydatne. Neonatologia jest tą dziedziną medycyny, która rozwija się szczególnie dynamicznie i dlatego warto przekazywać nowe informacje, których znaczenie dla nadzoru nad dziećmi w najwcześniejszym okresie ich życia jest bardzo istotne.
prof. dr hab. n. med. Ewa Helwich
VOL 22 ALGORYTMY W PEDIATRII
Szanowni Państwo,
Okres dojrzewania jest dynamiczną przemianą w życiu dziewczynki, przejście od okresu dzieciństwa do dorosłości, wiąże się z dojrzewaniem biologicznym, psychicznym i społecznym. Kluczowe zagadnienia w tym okresie to tempo i kolejność pojawiania się objawów dojrzewania, wystąpienie pierwszej miesiączki i stabilizacja cykli miesiączkowych jako markera klinicznego prawidłowego rozwoju i zdrowia dziewczynki. Istotnym problemem u dziewcząt są stany zapalne narządów płciowych, choroby przenoszone drogą płciową, planowanie pierwszej ciąży i antykoncepcja nastolatek aktywnych seksualnie. Wielokierunkowe problemy okresu rozwojowego wymagają współpracy lekarzy ginekologów dziecięcych i pediatrów. Wizyty nastolatek w poradniach pediatrycznych i ginekologii wieku rozwojowego powinny sprowadzać się nie tylko do badania podmiotowego i przedmiotowego, ustaleniu rozpoznania i rozpoczęcia leczenia. Zgodnie z zasadą pierwszych skojarzeń przebieg tych wizyt istotnie wpływa na zachowania prozdrowotne dorosłej kobiety, gdyż najważniejszą rolą lekarzy poradni wieku rozwojowego jest nauczanie dziewcząt profilaktycznego, regularnego zgłaszania się do kontroli.
dr hab. n. med. Elżbieta Sowińska-Przepiera
VOL 22 ALGORYTMY W PEDIATRII
Szanowni Państwo,
W dobie szerokiego stosowania leków przeciwdrobnoustrojowych farmakoterapia, a w szczególności racjonalna antybiotykoterapia w ostrym zapaleniu ucha środkowego, zatok przynosowych, gardła i krtani u dzieci poprawia rokowanie, skraca okres choroby, zmniejsza liczbę powikłań, obniża koszty leczenia i zapobiega selekcji szczepów opornych. Chorobą, która jest rozpoznawana rzadziej niż występuje i często bywa bagatelizowana lub niedostrzegana jest przewlekłe zapalenie zatok przynosowych u dzieci. Objawy choroby wpływają na pogorszenie jakości życia dzieci. Leczenie przewlekłego procesu zapalnego w zatokach przynosowych u dzieci jest wieloczynnikowe, podobnie jak etiopatogeneza, a wybór postępowania polega na równoczesnym działaniu profilaktycznym, farmakoterapii i chirurgii czynnościowej w wybranych przypadkach. U dzieci częściej niż u dorosłych leczenie zachowawcze przynosi oczekiwany efekt poprawy, bez ingerencji chirurgicznej. Zapobieganie tej chorobie to przede wszystkim: szczepienia ochronne przeciw grypie i przeciw Streptococcus pneumoniae.
dr hab. n. med. Beata Zielnik-Jurkiewicz
VOL 22 ALGORYTMY W PEDIATRII
Szanowni Państwo,
Kolejny, już trzeci raz, Klinika Pediatryczna zorganizowała Szkołę Neurometaboliczną. W czasie dwóch dni wykładów omówione zostały choroby metaboliczne wieku dziecięcego z dominującymi objawami neurologicznymi, choroby przebiegające z padaczką oraz stany neurologiczne częste obserwowane w gabinecie pediatry. Oddajemy w Państwa ręce zbiór wykładów przygotowanych przez wykładowców kursu, zaproszonych ekspertów z różnych ośrodków w Polsce.
W programie kursu i niniejszej książki znalazły się liczne tematy z dziedziny epileptologii.
Wśród tematów Szkoły Neurometabolicznej nie mogło zabraknąć wykładu na temat chorób metabolicznych przebiegających z padaczką. Ze względu na zgłaszane często zapotrzebowanie
przez pediatrów i neurologów dziecięcych oraz zmieniające się podejście do leczenia w programie znalazły się także stany ostre w neurologii.
Epidemiologia chorób neurometabolicznych, zwłaszcza leukodystrofii, ulega zmianom w ostatnich latach. Rzadziej obserwuje się leukodystrofie metachromatyczne, natomiast dzięki postępom
w diagnostyce i neuroobrazowaniu coraz częściej rozpoznaje się adrenoleukodystrofie, a także pojawiły się inne, dotychczas nie opisywane leukodystrofie metaboliczne, omówione w wykładzie dr Szymańskiej.
Duży blok wykładów stanowią zagadnienia poświęcone schorzeniom nerwowo-mięśniowym.
Pomimo faktu, że takie choroby jak dystrofia mięśniowa Duchenne’a, czy rdzeniowy zanik mięśni, są dość często obserwowane w praktyce pediatrycznej, są one rzadko omawiane zwłaszcza w polskim piśmiennictwie.
Bardzo ważnym, o praktycznym znaczeniu dla pediatrów i neurologów dziecięcych jest wykład na temat żywienia w chorobach neurologicznych. Znajomość tych zagadnień jest niezbędna dla prowadzenia chorych z przewlekłymi chorobami neurologicznymi.
prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak
VOL 22 NEUROMETABOLIZM
Szanowni Państwo,
W programie tegorocznej Szkoły Neurometabolicznej znajdziecie Państwo wykłady na temat chorób nerwowo-mięśniowych u dzieci. Ta grupa chorób rzadkich stanowi wyzwanie dla współczesnej medycyny wiążąc się często ze znacznym stopniem niesprawności, a czasem prowadząc do niewydolności oddechowej lub zagrażającej życiu niewydolności serca w wyniku kardiomiopatii. Mimo dostępności badania genetycznego w diagnostyce najczęstszych spośród tych chorób: rdzeniowego zaniku mięśni i dystrofii typu Duchenne’a pozostali pacjenci wymagają diagnostyki wysokospecjalistycznej.
Genetycznie uwarunkowane choroby nerwowo-mięśniowe są wskazaniem do leczenia objawowego, w zaawansowanym okresie konieczna może być respiratoroterapia. Nabyte choroby nerwowo-
-mięśniowe wymagają pilnej diagnostyki i rozpoczęcia farmakoterapii. Zespół specjalistów neurologii, genetyki klinicznej i fizjoterapii zajmujących się na co dzień tymi problemami przedstawi Państwu aktualny stan wiedzy i obowiązujące w opiece medycznej zalecenia. Jestem przekonana, że Szkoła Neurometaboliczna stanowić będzie również platformę do dyskusji między pediatrami, neurologami, genetykami klinicznymi, w celu wypracowania najlepszego modelu postępowania w tych rzadkich chorobach.
Życzę owocnych obrad
dr hab. n. med. Anna Kostera-Pruszczyk
VOL 22 NEUROMETABOLIZM
Szanowni Państwo,
W bieżącym roku zostały opublikowane w Age & Ageing uaktualnione kryteria STOPP i START. Stanowią one europejski konsensus na temat potencjalnie niepożądanego działania określonych leków z jednej strony, a z drugiej szczególnie ważnych grup lekowych rekomendowanych dla pacjentów geriatrycznych. Stanowią one cenną wskazówkę dla lekarzy praktykujących ze starszymi pacjentami. Nadchodząca konferencja Algorytmów w Medycynie Rodzinnej – Geriatria w całości poświęcona będzie problemom farmakoterapii wieku podeszłego i jatrogennym zespołom geriatrycznym. Spróbujemy odpowiedzieć na wiele postawionych kwestii i wspólnie przedyskutujemy nurtujące nas pytania. Mam wielką nadzieję, że Koledzy Kliniki Geriatrii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku z gościnnym udziałem Pana Prof. Tomasza Grodzickiego z UJ Collegium Medicum w Krakowie sprostają Państwa oczekiwaniom – pomogą skutecznie i bezpiecznie leczyć najtrudniejszego pacjenta, jakim jest najstarszy i najbardziej schorowany, często niesprawny pacjent geriatryczny.
prof. dr hab. n. med. Barbara Bień wraz z Zespołem
KN VOL 22 No 2
Szanowni Państwo,
Prawidłowe odżywianie w wieku podeszłym ma istotne znaczenie dla utrzymania zdrowia. Badania wskazują, że znaczny odsetek osób starszych ma nieprawidłowo zbilansowaną dietę, a przekazywane tym osobom zalecenia dietetyczne są zbyt rygorystyczne i nie uwzględniają specyfiki żywienia tej grupy osób. W niewydolności krążenia i w nadciśnieniu tętniczym poza terapią farmakologiczną odpowiednie postępowanie dietetyczne powinno być elementem terapii. Właściwe zalecenia dietetyczne mogą wpłynąć na złagodzenie objawów choroby i zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań. Odpowiednie modyfikacje dietetyczne pozwalają na poprawę stanu zdrowia, jednak nie zawsze jest możliwe uzyskanie optymalnej podaży wszystkich składników pokarmowych. W takiej sytuacji uzasadnione jest wprowadzenie odpowiedniej suplementacji.
dr hab. inż. Dariusz Włodarek
KN VOL 22 No 1
W ostatnich dziesięcioleciach znacznie zwiększyło się zainteresowanie wpływem diety na zdrowie człowieka i jej wykorzystaniem jako jednego z elementów terapii w schorzeniach niezakaźnych. Coraz większa liczba badań naukowych dotyczących tej tematyki pozwala na wprowadzenie nowych zaleceń i rekomendacji w oparciu o dowody naukowe, jak również o korektę istniejących zaleceń na podstawie nowych wyników badań. W tegorocznej konferencji przedstawiliśmy Państwu zagadnienia dotyczące postępowania dietetycznego w otyłości, chorobach nerek, nieswoistych chorobach zapalnych jelit oraz znaczenia probiotyków i prebiotyków w profilaktyce i terapii wybranych schorzeń. Mamy nadzieję, że przekazaną wiedzę będą mogli Państwo wykorzystać z swojej pracy zawodowej.
dr hab. inż. Dariusz Włodarek
KN VOL 21 No 2
Choroby dermatologiczne wchodzą w zakres odrębnej specjalności, występują jednak bardzo często, w szeregu przypadków są przewlekłe – mogą pojawiać się w dzieciństwie i okresowo nawracać przez całe życie człowieka, tak że szansę na spotkanie się z nim mają lekarze wszystkich specjalności. Pomimo, że w Polsce, w porównaniu do innych krajów, dermatologów jest stosunkowo dużo, to jednak wydaje się, że dla dobra chorego znajomość podstawowych objawów czy metod leczenia najczęstszych schorzeń dermatologicznych powinna być obligatoryjna, zwłaszcza dla lekarzy rodzinnych. Trądzik młodzieńczy, choroby alergiczne, w tym atopowe zapalenie skóry, wypadanie włosów, a nawet łuszczyca, to problemy z którymi pacjenci zgłaszają się w pierwszym rzędzie właśnie do nich. W szeregu krajów leczenie tych chorób prowadzone jest głównie przez najbliższych pacjentowi lekarzy, jedynie przy okresowej konsultacji z dermatologiem. Z kolei w innych schorzeniach, zwłaszcza w chorobach tkanki łącznej, znajomość podstawowych objawów i umiejętność interpretacji wyników badań dodatkowych może wręcz decydować o losie pacjenta. Z myślą o ułatwieniu życia zarówno pacjentom jak i lekarzom pierwszego kontaktu z nimi przedstawiamy to mini kompendium wiedzy o arbitralnie wybranych, najczęstszych problemach dermatologicznych.
dr hab. n. med. Anna Wolska
KN VOL 21 No 2
Oporność na antybiotyki bakterii stała się jednym z najważniejszych wyzwań dla współczesnej medycyny i zagrożeniem dla zdrowia publicznego. Wszystkie najważniejsze instytucje odpowiedzialne na świecie za zdrowie publiczne biją na alarm zwłaszcza, że nowe antybiotyki mogą dopiero pokazać się nie wcześniej niż za 5-10 lat. Dlatego przestrzeganie zasad racjonalnej antybiotykoterapii jest kluczowe dla zachowania jak najdłużej antybiotyków, które mamy na rynku.
prof. dr hab. n. med. Waleria Hryniewicz
KN VOL 21 No 1
Szanowni Państwo, Koleżanki i Koledzy,
Współczesna urologia stawia przed nami wiele wyzwań, szybki rozwój nowych technik operacyjnych oraz postęp w leczeniu farmakologicznym powoduje coraz większy „rozdźwięk” pomiędzy codzienną praktyką ambulatoryjną a praktyką szpitalną. Chcąc przybliżyć Państwu podstawowe problemy diagnostyczne czy terapeutyczne z zakresu urologii chcielibyśmy przedstawić kilka najważniejszych zasad dotyczących podstawowych zagadnień z zakresu diagnostyki urologicznej, przybliżyć problemy związane z diagnostyką i leczeniem pacjentów z łagodnym rozrostem gruczołu krokowego. Za ważne uważamy również pokazanie szerokiej gamy dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych, gdyż nie wszystkie prezentowane przez pacjentów objawy muszą być związane tylko i wyłącznie z chorobami gruczołu krokowego. Przedstawimy również zasady leczenia zakażeń urologicznych wzbudzających zawsze wiele kontrowersji pomiędzy lekarzami praktykującymi w ambulatoriach a lekarzami pracującymi w oddziałach szpitalnych. Jestem przekonany, że to nasze pierwsze spotkanie będzie inspirujące dla obu stron i pozwoli przybliżyć Państwu podstawowe problemy czy zagadnienia urologiczne, a nam zrozumieć codzienne problemy czy wahania lekarza pracującego na poziomie podstawowej opieki ambulatoryjnej, czy lekarza rodzinnego.
dr n. med. Piotr Kryst
KN VOL 21 No 1
Szanowni Państwo, Koleżanki i Koledzy,
Osoby z cukrzycą w praktyce lekarza rodzinnego
Liczba pacjentów z cukrzycą zwiększa się każdego roku jednocześnie rośnie grupa osób z nierozpoznaną cukrzycą. Wczesne rozpoznanie cukrzycy i jak najszybsze wdrożenie leczenia determinuje dalszy przebieg choroby, może spowolnić wystąpienie przewlekłych powikłań. Postępowanie w celu jak najszybszego rozpoznania cukrzycy przez identyfikację osób zagrożonych chorobą (wśród osób z rodzinnym występowaniem cukrzycy, z chorobami sercowo-naczyniowymi, z nadwagą i otyłością, z brakiem aktywności fizycznej) jest obowiązkiem każdego lekarza rodzinnego. Rozpoznanie jest proste, jeżeli dochowa się staranności wykonania oznaczeń, oparte na oznaczeniu glikemii na czczo lub 2-godzinnego testu doustnego obciążenia glukozą. W przypadku rozpoznania choroby pacjent powinien być przeszkolony z zakresu wiedzy o chorobie, zmianach w zachowaniach zdrowotnych. Gdy lekarz rodzinny podejrzewa rozpoznanie cukrzycy typu 1 lub innego, wskazane jest jak najszybsze skierowanie chorego do diabetologa. U osoby z świeżo zdiagnozowaną cukrzycą typu 2 należy jak najszybciej ustalić plan leczenia zależnie od prowadzonego przez pacjenta stylu życia, jego masy, aktywności fizycznej, wieku, zaawansowania choroby, chorób towarzyszących, stosowanej dotychczas farmakoterapii. Początkowe rozpoczęcie leczenia cukrzycy zarówno lekami doustnymi jak insuliną poza diagnostyką choroby to najważniejsze zadania stojące przed lekarzem rodzinnym. Lekarz rodzinny powinien pełnić podstawową rolę w diagnostyce i leczeniu cukrzycy typu 2. Dlatego w proponowanym programie szkolenia wybrano niektóre ważne z punku widzenia lekarza rodzinnego elementy terapii cukrzycy – leczenie dietetyczne, samokontrolę, rozpoczęcie leczenia metforminą, insuliną oraz zwrócenie uwagi
na najczęstsze powikłanie stosowanego leczenia – hipoglikemię.
dr hab. n. med. Janusz Krzymień
KN VOL 21 No 1
Szanowni Państwo,
Jak zwykle, Klinika Pediatryczna publikuje ciekawe – w moim przekonaniu – prace z zakresu endokrynologii, dotyczące w znakomitej większości zagadnień związanych z zaburzeniami wzrastania w wieku rozwojowym. Spośród ośmiu prac aż sześć poświęconych jest temu zagadnieniu, w tym pięć – leczeniu zaburzeń wzrastania. Zwraca uwagę ciekawy artykuł na temat nadmiernego wzrostu u dzieci i właściwego postępowania w takich przypadkach. Interesująca wydaje się również praca dotycząca leczenia niektórych postaci niskorosłości z użyciem IGF-I. Pozostałe dwa artykuły o innej tematyce dotyczą choroby guzkowej tarczycy u dzieci oraz wpływu stanu odżywienia w życiu płodowym na możliwość pojawienia się zaburzeń endokrynologicznych po urodzeniu dziecka. Materiały zawarte w tej części numeru Kliniki Pediatrycznej odzwierciedlają istotny postęp w endokrynologii wieku rozwojowego, jaki dokonuje się w ostatnich latach i mają istotne znaczenie dydaktyczne w nauczaniu tego przedmiotu.
Prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński
VOL 21 No 4
Szanowni Państwo, Drogie Koleżanki i Koledzy,
Zagadnienia pneumonologii i alergologii dziecięcej znajdują się w centrum zainteresowań lekarzy pediatrów i lekarzy rodzinnych z uwagi na wysoką i nadal wzrastającą liczbę chorych. Tematyka przygotowanego przez nas wydania Kliniki Pediatrycznej jest różnorodna. Przypominamy problemy powszechne i często omawiane takie jak zapalenia płuc i astma, przy czym staraliśmy się przedstawić je w świetle najnowszej wiedzy i wieloletnich doświadczeń. Zwracamy uwagę na zagadnienie trudne i nadal zbyt rzadko dyskutowane takie jak pierwotna dyskineza rzęsek, obturacyjny bezdech senny u dzieci i nadwrażliwości na leki. Kierujemy Państwa uwagę w kierunku zaburzeń odporności wskazując na ich najczęstszą manifestację kliniczną i zasady postępowania. Mamy nadzieję, że prezentowane artykuły będą pomocą w sprawowaniu opieki nad najmłodszymi pacjentami i zainspirują nas wszystkich do stworzenia optymalnych, powszechnie akceptowanych schematów postępowania i stworzenia ram organizacyjnych do ich wdrażania.
prof. dr hab. n. med. Anna Bręborowicz
VOL 21 No 3
Szanowni Państwo,
Aktualne wydanie Kliniki Pediatarycznej poświęcone jest w całości gastroenterologii i żywieniu dzieci. W doborze tematów kierowaliśmy się aspektami praktycznymi, koncentrując się na tych schorzeniach i problemach klinicznych, z którymi lekarze pierwszego kontaktu spotykają się najczęściej i jednocześnie których dotyczą opracowane ostatnio wytyczne i zalecenia polskich i międzynarodowych towarzystw naukowych. Artykuły zostały opracowane przez Autorów i zespoły reprezentujące różne polskie ośrodki pediatryczne. Zawartość bieżącego numeru obejmuje dwie zasadnicze części – pierwsza to wybrane zagadnienia kliniczne, a wśród nich obowiązujące obecnie podejście do diagnostyki i leczenia wirusowych zapaleń wątroby u dzieci oraz nowości w zakresie nieswoistych zapaleń jelit, zaparć i ostrych biegunek, natomiast kolejna obejmuje prace zogniskowane na profilaktyce, omawiające rolę suplementów diety (witamin i probiotyków) oraz szczepień przeciw rotawirusowych. Chciałabym zwrócić też Państwa uwagę na artykuł poświęcony wpływowi żywienia na rozwój układu immunologicznego, stanowiący znakomite wprowadzenie do podejmowanych w bieżącym zeszycie Kliniki Pediatrycznej zagadnień.
Prof. dr hab. n. med. Krystyna Wąsowska-Królikowska
VOL 21 No 2
Z okazji 20-lecia czasopisma ”Klinika Pediatryczna” składam serdeczne życzenia dalszego jego rozwoju zarówno całej Redakcji jak i wiernym Czytelnikom na dalsze 20 lat.
Od 1993 r. jestem członkiem Rady Naukowej Czasopisma i z przyjemnością śledzę jego rozwój. Spełnia ono szczególną rolę w możliwości pogłębiania wiedzy przez lekarzy specjalizujących się w pediatrii a także studentów przed Lekarskim Egzaminem Państwowym. Doskonale opracowane artykuły poglądowe, o szerokim wachlarzu tematów – oparte na głębokiej wiedzy medycznej, napisane przez wysokiej klasy specjalistów dają możliwość zapoznania się z najnowszymi doniesieniami w danej dziedzinie, jako uzupełnienie wiedzy podręcznikowej.
Organizowane przez Redakcję bardzo dobre Konferencje pozwalają Czytelnikom na spotkanie się z autorami zamieszczanych w czasopiśmie artykułów i dyskusję.
Wszystkiego dobrego na dalsze lata wielu udanych numerów i wspaniałych Konferencji !!!
Prof. dr hab. n. med. Maria Korzon
Przewodnicząca Oddz.Gd.PTP
